A enfermidade pulmonar obstrutiva crónica, coñecida comunmente como EPOC, é unha enfermidade pulmonar progresiva que dificulta a respiración. "Progresiva" significa que a afección empeora gradualmente co tempo. É unha das principais causas de enfermidade e morte en todo o mundo, pero tamén é en gran medida prevenible e manexable. Comprender a EPOC é o primeiro paso para tomar o control da saúde pulmonar.

Que é a EPOC? Unha ollada máis atenta aos pulmóns

Para comprender a EPOC, é útil saber como funcionan os pulmóns. Cando inspiras, o aire viaxa pola traquea ata uns tubos chamados bronquios, que se ramifican en tubos máis pequenos (bronquiolos) que percorren os pulmóns. Ao final destes tubos hai uns pequenos sacos de aire chamados alvéolos. Estes sacos son elásticos e actúan como globos, énchense de osíxeno e logo desínflanse para liberar dióxido de carbono.

A EPOC é un termo xenérico que inclúe principalmente dúas afeccións principais, que a miúdo ocorren xuntas:

Enfisema:As paredes dos alvéolos dananse e destrúense. Isto reduce a superficie de intercambio de gases e fai que os pulmóns perdan a súa elasticidade. O aire queda atrapado nos sacos danados, o que dificulta a exhalación completa.

Bronquite crónica:Isto implica unha inflamación a longo prazo do revestimento dos bronquios. Isto leva a unha tose persistente e produtiva (que produce flema) durante polo menos tres meses ao ano durante dous anos consecutivos. As vías respiratorias inflamadas ínchanse e obstrúense con moco.

En ambos os casos, o resultado é unha obstrución do fluxo de aire que sae dos pulmóns, o que provoca a característica falta de aire.

Causas e factores de risco

A principal causa da EPOC é a exposición a longo prazo a irritantes pulmonares que danan os pulmóns. O factor de risco máis significativo é:

Fumar tabaco: esta é a causa número un, representando a gran maioría dos casos. Isto inclúe cigarros, puros, pipas e fume de segunda man.

Non obstante, as persoas non fumadoras tamén poden desenvolver EPOC. Outros factores de risco importantes inclúen:

Exposición ocupacional: exposición a longo prazo a fumes, vapores, po e outras substancias nocivas de produtos químicos no lugar de traballo (por exemplo, na minería, nos téxtiles ou na construción).

Contaminación do aire interior e exterior: En moitas partes do mundo, a queima de combustibles de biomasa (como madeira, residuos de cultivos ou carbón) para cociñar e quentar en casas mal ventiladas é unha das principais causas. A forte contaminación do aire exterior tamén contribúe.

Xenética: Unha rara doenza xenética chamada deficiencia de alfa-1 antitripsina pode causar EPOC, mesmo en non fumadores. Esta proteína protexe os pulmóns e, sen ela, os pulmóns son máis susceptibles de sufrir danos.

Recoñecer os síntomas

Os síntomas da EPOC adoitan ser leves ao principio, pero agravanse a medida que a enfermidade avanza. Moitas persoas os descartan inicialmente como signos de envellecemento ou de estar fóra de forma. Entre os síntomas comúns inclúense:

Tose persistente: unha tose crónica que non desaparece, a miúdo chamada "tose de fumador".

Aumento da produción de moco: tose frecuente con esputos (flemas).

Falta de aire (disnea): este é o síntoma característico. Pode ocorrer inicialmente só durante a actividade física, pero máis tarde pode aparecer mesmo en repouso. A xente adoita describilo como "non ser capaz de respirar dabondo".

Sibilancias: Un asubío ou son chirriante ao respirar.

Opresión no peito: Sensación de constrición ou presión no peito.

Unha característica clave da EPOC son as "exacerbacións", que son episodios nos que os síntomas empeoran de súpeto e duran varios días. A miúdo son desencadeadas por unha infección respiratoria (como un arrefriado ou unha gripe) ou pola contaminación atmosférica. As exacerbacións poden ser graves, requirir hospitalización e acelerar a progresión da enfermidade.

Diagnóstico e tratamento

Se experimentas estes síntomas, especialmente se es fumador ou tes antecedentes de exposición a irritantes pulmonares, é fundamental que consultes a un médico.

O diagnóstico adoita implicar:

Espirometría: esta é a proba de función pulmonar máis común. Inspírase con forza nun tubo conectado a unha máquina, que mide a cantidade de aire que se pode exhalar e a velocidade á que se pode facelo.

Radiografía de tórax ou tomografía computarizada: estas probas de imaxe poden revelar enfisema e descartar outros problemas pulmonares.

Aínda que non existe cura para a EPOC, os tratamentos poden aliviar os síntomas, frear a progresión da enfermidade e mellorar a calidade de vida.

1. Cambios no estilo de vida:

Deixar de fumar: este é o paso máis importante.

Evitar os irritantes pulmonares: manterse lonxe do fume de segunda man, da contaminación e dos fumes químicos.

2. Medicamentos:

Broncodilatadores: Trátase de medicamentos inhalados que relaxan os músculos que rodean as vías respiratorias, axudando a abrilas e facilitando a respiración. Adoitan tomarse diariamente cun inhalador.

Corticosteroides inhalados: estes poden axudar a reducir a inflamación nas vías respiratorias e previr as exacerbacións.

Inhaladores combinados: estes conteñen un broncodilatador e un esteroide.

3. Rehabilitación pulmonar:

Este é un programa personalizado que inclúe adestramento físico, consellos nutricionais e educación sobre a túa enfermidade. Ensínache a xestionar a túa doenza de forma eficaz e a manterte o máis activo posible.

4. Terapia de osíxeno:

Para as persoas con EPOC grave e niveis baixos de osíxeno no sangue, o uso de osíxeno suplementario na casa pode axudar a mellorar a supervivencia, reducir as complicacións e aumentar a enerxía.

5. Vacinas:

As vacinas anuais contra a gripe e a vacina contra o pneumococo son esenciais para previr infeccións respiratorias que poden causar exacerbacións graves.

6. Cirurxía:

En casos moi selectos de enfisema grave, pódense considerar opcións cirúrxicas como a cirurxía de redución do volume pulmonar ou un transplante de pulmón.

A prevención é clave

A mellor maneira de previr a EPOC é non comezar nunca a fumar ou deixar de fumar se xa o fas. Ademais, minimizar a exposición ao po e aos produtos químicos laborais (usando equipos de protección) e reducir a exposición á contaminación do aire interior mediante o uso de fogóns limpos e a garantía dunha ventilación axeitada son medidas fundamentais de saúde pública.

Conclusión

A EPOC é unha enfermidade grave pero manexable. O diagnóstico precoz e o tratamento proactivo son cruciais. Ao comprender as causas, recoñecer os síntomas e seguir un plan de tratamento, as persoas con EPOC poden respirar mellor, reducir os brotes e manter unha mellor calidade de vida nos próximos anos. Se corres risco, non dubides en falar co teu profesional sanitario.